της Χρύσας Καλτσώνη*

Στην Ελλάδα, οι συμμορίες ανηλίκων το τελευταίο διάστημα έχουν αρχίσει να προσελκύουν την προσοχή των Αρχών και των Μέσων Ενημέρωσης όσο ποτέ καθώς τα κρούσματα βίας έχουν αυξηθεί σε μεγάλο ποσοστό. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ανήλικοι που συμμετέχουν σε ομαδικές πράξεις βίας συχνά προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η παραμέληση – έλλειψη στήριξης από το οικογενειακό περιβάλλον καθώς και έλλειψη οικονομικών πόρων σε πολλές περιπτώσεις.

Οι συμμορίες ανηλίκων μπορεί να εμπλέκονται σε παραβατικές δραστηριότητες όπως διακίνηση ναρκωτικών, κλοπές, αλλά και σε διάφορα ζητήματα αντιπαραθέσεων τα οποία προκύπτουν χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο. Ωστόσο, στις συμμορίες αυτές συμμετέχουν και ορισμένοι ανήλικοι μετανάστες, οι οποίοι τείνουν να εντάσσονται σε συμμορίες για λόγους επιβίωσης ή λόγω της ανάγκης για κοινωνική αποδοχή και προστασία. Είναι γεγονός ότι λόγω κοινωνικών συνθηκών, έλλειψης ευκαιριών και απομόνωσης μπορεί να οδηγηθούν σε επικίνδυνες επιλογές.

Μεταναστευτικές ροές

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής της θέσης έχει γίνει κύριος προορισμός για πρόσφυγες και μετανάστες, κυρίως από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Αυτή η αύξηση των μεταναστευτικών ροών έχει δημιουργήσει ποικίλες προκλήσεις. Σε αυτές τις προκλήσεις συμπεριλαμβάνονται τα προβλήματα ένταξης, καθώς πολλοί είναι οι ανήλικοι μετανάστες που βρίσκονται σε ευάλωτες θέσεις και δεν έχουν κάποια γονική μέριμνα. Δεύτερη πρόκληση αποτελεί η κοινωνική απομόνωση. Η άφιξη των ανήλικων μεταναστών στη χώρα μας καθιστά δύσκολη την πρόσβαση τους σε υπηρεσίες και ευκαιρίες με αποτέλεσμα να οδηγούνται στη διάπραξη διαφόρων αδικημάτων για λόγους επιβίωσης και ενδεχόμενης κοινωνικής ανέλιξης. Τρίτη και σημαντική πρόκληση είναι οι πολιτισμικές διαφορές. Ιδιαίτερο παράδειγμα αποτελεί η θρησκεία – ένα σύνθετο ζήτημα – που μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικές εντάσεις και κατ’επέκταση να οδηγήσει στην εμφάνιση βίας και γενικότερων αντιπαραθέσεων. Εκτός αυτού, η αύξηση των μεταναστευτικών ροών μπορεί να έχει άμεσες συνέπειες στην ανήλικη παραβατικότητα στη χώρα μας, καθώς ανήλικοι μετανάστες μπορεί να ενταχθούν σε διάφορες συμμορίες προκειμένου να έχουν ένα είδος προστασίας και αποδοχής. Αρκετοί είναι οι ανήλικοι μετανάστες οι οποίοι εμπλέκονται σε διάφορα δίκτυα διακίνησης, τα οποία τους εκθέτουν σε μεγάλο κίνδυνο και γενικότερα επικίνδυνες συνθήκες.

Ένοπλες Δυνάμεις

Οι Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της ανήλικης παραβατικότητας μέσω κοινωνικών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών. Στη περίπτωση των μεταναστών, η ενημέρωση αποτελεί ένα αρκετά σύνθετο ζήτημα το οποίο απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς. Συγκεκριμένα, η συνεργασία του στρατού με εκπαιδευτικά ιδρύματα, κοινωνικές υπηρεσίες και οργανώσεις μπορεί να συμβάλει στην ενημέρωση και την πρόληψη της γενικότερης ανήλικης παραβατικότητας, προάγοντας βασικές αξίες όπως είναι ο σεβασμός και η αίσθηση του καθήκοντος, αλλά και παροχή ειδικού προσωπικού και πόρων στις αρμόδιες υπηρεσίες για την υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών.

Μέσω της εκπαίδευσης, της στήριξης και της κοινωνικής ευθύνης, μπορούν να δημιουργηθούν ευκαιρίες για τους νέους, περιορίζοντας την πιθανότητα να εμπλακούν σε παραβατικές συμπεριφορές. Επίσης, οι Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να συνεργαστούν με την Αστυνομία με σκοπό να ενισχυθεί η ασφάλεια σε περιοχές όπου υπάρχει εγκληματική δραστηριότητα, υποστηρίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις επιχειρήσεις αλλά και να συμβάλλουν σε προγράμματα πρόληψης.

Συμπέρασμα

Η παραβατικότητα είναι ένα φαινόμενο το οποίο απαιτεί μακροχρόνιες και ολοκληρωμένες προσεγγίσεις στις οποίες θα συμπεριλαμβάνεται η εκπαίδευση, η κοινωνική στήριξη αλλά και οι πολιτικές ανάπτυξης. Η συμμετοχή των ενόπλων δυνάμεων στην εξάλειψη της ανήλικης παραβατικότητας πρέπει να είναι προσεκτικά σχεδιασμένη και συντονισμένη με άλλους φορείς για να είναι αποτελεσματική, έτσι ώστε να αποφευχθούν δυνητικές καταχρήσεις εξουσίας.

• Κοινωνική Εγκληματολόγος | Εγκληματολογική Ψυχολόγος