Αίσθηση προκάλεσε η δήλωση του Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας –  σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2024 σχετικά με την αναβάθμιση του πληροφοριακού προγράμματος ENGAGE – πως ‘’Οι πολίτες θα μπορούν να ενημερώνονται real time, μέσω application για την εξέλιξη πυρκαγιών’’! Το δελτίο τύπου τονίζει τη δυνατότητα χρήσης του αναβαθμισμένου αυτού λογισμικού από την ηγεσία και τους αξιωματικούς του Πυροσβεστικού Σώματος, αλλά και από πυροσβέστες, δασοκομάντος, εθελοντές και δυνάμεις πολιτικής προστασίας που επιχειρούν στο πεδίο, προκειμένου να ενημερώνονται (και αυτοί σε real time) για τις μετεωρολογικές συνθήκες, τη γεωμορφολογία, τα σημεία που βρίσκονται τα οχήματακαι τα εναέρια μέσα.

Δυστυχώς όμως, φαίνεται να μη λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι κανένα app, όσο καλό και αν είναι, δε μπορεί να αντικαταστήσει την in situ γνώση μιας περιοχής, την εμπειρία των Δασοπυροσβεστών και φυσικά την επιστημονική προσέγγιση Δασοπόνων και Δασολόγων, σε ένα ζωντανό οικοσύστημα με τις ιδιαιτερότητες στη βλάστηση, το ανάγλυφο και το μικροκλίμα του. Επιπλέον, δε λαμβάνει υπόψη τις επικίνδυνες και ακραίες συνθήκες που βιώνουν εκείνοι που βρίσκονται επιτόπου και παλεύουν με τη φωτιά.  Λαμβάνοντας υπόψη και το κακό προηγούμενο, με τις εκτός τόπου προειδοποιήσεις από το 112, καθώς και την αδυναμία εντοπισμού ακριβούς στίγματος ατόμων σε ανάγκη, δικαιολογημένα είμαστε δύσπιστοι…

Η αναβάθμιση του ENGAGE (στα πλαίσια του προγράμματος ΑΙΓΙΣ) περιλαμβάνει ακόμα την προμήθεια εκπαιδευτικού συστήματος virtual reality, κάμερες, 500 ηλεκτρονικούς υπολογιστές και 1000 οθόνες, νέες φορητές συσκευές εντοπισμού και τάμπλετ για τα πυροσβεστικά οχήματα.Κι ενώ δίνεται πολύ μεγάλη έμφαση στα ψηφιακά και ηλεκτρονικά μέσα, τα οποία είναι εργαλείο σε έμπειρα και ικανά χέρια, παραγκωνίζονται όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες, όπως … ο άνθρωπος. Όλα αυτά τα συστήματα μπορούν να είναι βοηθητικά σε αυτούς που ξέρουν τη δουλειά, έχουν εμπειρία, γνωρίζουν τον τόπο, δε διστάζουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες ενώ είναι ικανοί να πάρουν γρήγορες αποφάσεις υπό καθεστώς μεγάλης πίεσης.

Όμως, δε φαίνεται να επενδύουμε σε ανθρώπινο δυναμικό. Το αντίθετο μάλιστα. Ενώ πληθαίνουν οι φωνές από τις πυροσβεστικές υπηρεσίες κυρίως της περιφέρειας, ότι είναι αποδεκατισμένες και λειτουργούν με τα ψυχικά τους αποθέματα, κι ενώ υπάρχουν 4000 κενά στο Πυροσβεστικό Σώμα, το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Αλλαγής δείχνει οριστικά την πόρτα εξόδου σε 2500 έμπειρους και μάχιμους εποχικούς πυροσβέστες. Προγράμματα με …πιασάρικα ονόματα όπως το ΑΙΓΙΣ ή το Antinero παρουσιάζονται σαν πανάκεια. Κι ενώ σίγουρα έχουν και καλά στοιχεία, ο τρόπος που υλοποιούνται, οι προτεραιότητες που δίνονται, τα ποσά που δαπανώνται αλλά και ο …ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται προβληματίζουν. Πολύ ενδεικτικά αναφέρουμε ότι:

Ό συνολικός προϋπολογισμός του ΑΙΓΙΣ είναι 1,2 δις, η ψηφιακή αναβάθμιση της Πολιτικής Προστασίας περιλαμβάνει έργα συνολικού ύψους γύρω στα 300 εκατομμύρια, ο προϋπολογισμός του AntiNero είναι πάνω από 300 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον κατά τα τέλη Όκτώβρη, ο Υπουργός μας ενημέρωσε για την προμήθεια 20 πλωτών(!) πυροσβεστικών-διασωστικών μέσων, συνολικής αξίας άνω των 12 εκατομμυρίων ευρώ, κάποια από τα οποία μάλιστα, όπως δήλωσε, θα έχουν παραδοθεί στην επόμενη αντιπυρική περίοδο. Βέβαια τα νέα Canadair πάνε για το 2027 και δε γνωρίζουμε για πότε τα νέα πυροσβεστικά οχήματα, ούτε αν για όλα αυτά έχει προβλεφθεί το κόστος συντήρησης και η διαθεσιμότητα ανταλλακτικών (πρόβλημα που τακτικά αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα).

Μια ‘’Πολιτική Προστασία’’ που δείχνει να μη θέλει ή να μη μπορεί να προστατεύσει κανέναν και τίποτα. Χωρίς κανένα ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση της πρόληψης, με βασικό της εργαλείο τις προειδοποιήσεις που στέλνονται μέσω του 112, στην ουσία καλεί τους πολίτες να αναλάβουν δράση με ατομική τους ευθύνη. Να τρέξουν να σωθούν όταν έχει φωτιά, να κλειστούν μέσα όταν βρέχει αλλά να ανέβουν ψηλά όταν θα έρθει πλημύρα. Δεν υπάρχει καμία προετοιμασία, κανένα πλάνο ανά περιοχή που να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου, σχεδιασμένο σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και τους κατοίκους, με αποτέλεσμα ο καθένας να κάνει τελικά ότι νομίζει, συχνά υπό το καθεστώς πανικού.

Είναι όπως οι σειρήνες πολέμου που δοκιμάζονται κάθε χρόνο στην Αθήνα, αλλά κανένας δεν ξέρει πουείναι τα καταφύγια και πως θα πάει εκεί… Η κατάσταση είναι κωμικοτραγική. Μια προειδοποίηση πριν, μια επικοινωνιακή διαχείριση μετά και στοενδιάμεσο …το χάος. Όι αλλεπάλληλες καταστροφές των τελευταίων χρόνων, πυρκαγιές το καλοκαίρι και πλημύρες το χειμώνα, συνδέονται με σχέση αιτίας-αποτελέσματος και έχουν ως κοινό παρανομαστή τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας, ως επί τω πλείστο σε τοπικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να μην υπάρχει μια ενιαία στρατηγική για την πρόληψη, ενώ καραμέλα στα χείλη όλων είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία δικαιολογεί από την αδράνεια μέχρι και τις καταστροφικές ‘’πράσινες’’ επενδύσεις.

Μια κυβέρνηση που αναλώνεται στην επικοινωνία και αγοράζει γκατζετάκια, δε συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα των καταστάσεων και είναι ξεκομμένη από την πραγματικότητα της Ελλάδας, με επικίνδυνη άγνοια ή σκόπιμη κακή πρακτική στα θέματα προστασίας της φύσης. Αν η ανθρωποκεντική θεώρηση του κόσμου ευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά για το σύνολο των φυσικών καταστροφών που βιώνουμε σήμερα,η οικονομοκεντρική θεώρηση χειροτερεύει την κατάσταση. Ό πολίτης παραγκωνίζεται και η επιστημονική γνώση διώκεται, ενώ όλα κανονίζονται με όρους …αγοράς. Κι ενώ διαβάζουμε και ακούμε αερολογίες από πολιτικούς, επιχειρηματίες και δημοσιογράφους που αντιμετωπίζουν τη φύση και τη ζωή εν γένει σαν χρηματιστηριακά προϊόντα και αντικείμενα προς αξιοποίηση, εμείς καλούμαστε να παρακολουθούμε την καταστροφή σε real time.

*Γεωπόνος MSc Περιβαλλοντολόγος