της Ελπίδας Τσαμπουράκη*

Έχουν συμπληρωθεί δυο χρόνια από την ανάληψη της διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Λευκών Ορέων & Σαμαριάς, από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής. Από το 2022 που ανέλαβε ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α, έχουν δαπανηθεί αποκλειστικά για τον Εθνικό Δρυμό 2.351.005,93 ευρώ, ενώ τα έσοδά του ήταν 1.268.009,62. Δύο χρόνια που, πέραν μιας γενικής δυσαρέσκειας για τον τρόπο διαχείρισης από τον Οργανισμό και ερωτηματικών για την επάρκεια-καταλληλότητα του προσωπικού, έχουν σημαδευτεί από δύο εξαιρετικά δυσάρεστα περιστατικά: Έναν ακρωτηριασμό και ένα θάνατο περιηγητών.

Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας) καθ. Ευθύμης Λέκκας, ο οποίος κλήθηκε να ηγηθεί επιτροπής του ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με το ΕΑΓΜΕ, για να πραγματοποιήσει αυτοψία και να προτείνει παρεμβάσεις, δήλωνε πριν από λίγο καιρό ότι το φαράγγι της Σαμαριάς είναι ένα φυσικό μνημείο που θα πρέπει όλοι, όσοι θέλουν, να έχουν τη δυνατότητα να το επισκέπτονται και να το απολαμβάνουν και ως εκ τούτου, πρέπει να μειωθεί η επικινδυνότητά του.

Όμως εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι χειρισμοί πρέπει να είναι εξαιρετικά μελετημένοι και προσεκτικοί, καθώς πρόκειται για ένα προστατευόμενο ευαίσθητο φυσικό οικοσύστημα εξαιρετικής οικολογικής αξίας και όχι για κάποιο οργανωμένο τεχνητό adventure park που πηγαίνουν όλοι, και ό,τι γίνεται θα πρέπει να έχει σαν γνώμονα αυτό. Ίσως ο κ. Τριάντης (Διευθύνων Σύμβουλος του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α), με το εξαιρετικά αξιόλογο και απόλυτα συναφές με το αντικείμενο που έχει αναλάβει βιογραφικό, θα πρέπει να έχει γνώμη και όχι απλά να δηλώνει πως δεν θα πάρει ο Οργανισμός τις αποφάσεις απλά θα υλοποιήσει τις προτάσεις των ειδικών…

Ένα φυσικό οικοσύστημα δεν υφίσταται για να μας εξυπηρετεί. Είναι ‘’εκεί’’ και εμείς, ως περιηγητές, επιλέγουμε (ή όχι) να το επισκεφτούμε για να το απολαύσουμε. Ό,τι ‘’εργασίες’’ γίνονται σε αυτό, πρέπει κατά βάση να αφορούν τη διατήρηση και τη διάσωσή του, καθώς από την παρουσία και τη δράση μας, προκύπτει αυτή η αναγκαιότητα. Μια λανθασμένη πρακτική στη διαχείριση μπορεί να αυξήσει την επικινδυνότητα και να οδηγήσει σε πολύ δυσάρεστες καταστάσεις. Σε αυτή τη λογική θα πρέπει να γίνονται οι διάφορες παρεμβάσεις και να δημιουργούνται οι υποδομές που προορίζονται για χρήση από τον άνθρωπο, ειδικά σε ένα πολυσύχναστο μέρος, όπως είναι και το φαράγγι της Σαμαριάς. Δυστυχώς, φαίνεται πως αρνούμαστε να συνειδητοποιήσουμε ότι άλλο η διαχείριση ενός φυσικού οικοσυστήματος και άλλο ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας, αλλά εάν θέλουμε, μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλους, να είναι επισκέψιμη και να υποστηριχτεί ως τουριστικός προορισμός, ο σχεδιασμός θα πρέπει να είναι ολιστικός.

Όταν κινούμαστε στη φύση υπάρχει πάντα ο απρόβλεπτος παράγοντας. Το είδος της δραστηριότητας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε πεδίου καθορίζουν το βαθμό επικινδυνότητας, ενώ η έλλειψη εμπειρίας δύναται να αυξήσει το ρίσκο. Ένας περιηγητής, κάποιος που αποφασίζει να συμμετάσχει σε μια υπαίθρια δραστηριότητα, όποια κι αν είναι αυτή, αναγνωρίζει και αναλαμβάνει το αντίστοιχο ρίσκο, κάτι μάλιστα, στο οποίο αρκετές εταιρείες που ειδικεύονται στον τουρισμό περιπέτειας ή στη διοργάνωση υπαίθριων δραστηριοτήτων, ζητούν από τους συμμετέχοντες να συμφωνήσουν. Επίσης, οι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα με σκοπό να συμμετάσχουν και σε υπαίθριες δραστηριότητες, περιλαμβάνουν στην ταξιδιωτική τους ασφάλιση και αυτό το κομμάτι, ασχέτως που στην Ελλάδα δεν υφίστανται πολλές από τις καλύψεις, όπως η εναέρια διάσωση, παρόλο που υπάρχει ως νόμος του κράτους περίπου δύο χρόνια τώρα.

Αντί λοιπόν να προτείνονται ανέφικτα έως αστεία μέτρα, όπως για παράδειγμα η εξαγγελία αγοράς 3000 (!) κρανών που θα παρέχονται δωρεάν στους επισκέπτες του φαραγγιού ή εφαρμογής που θα προσφέρει ασφαλή δίωρη μετεωρολογική πρόγνωση, θα ήταν προτιμότερο να ληφθεί μέριμνα για τα απλά και αυτονόητα, για τα οποία δεν απαιτείται και κατασπατάληση χρημάτων.

Το φαράγγι της Σαμαριάς, θα πρέπει να πάψει να διαφημίζεται σαν αξιοθέατο αλλά ως πεζοπορικός προορισμός, να υπάρχει σύσταση για κατάλληλο εξοπλισμό και ενημέρωση για τους πιθανούς κινδύνους. Δεν είναι ένα επικίνδυνο μέρος, όμως θέλει …σεβασμό. Γνωστά επικίνδυνα σημεία θα πρέπει να είναι χαρτογραφημένα και να επισημαίνονται στην ιστοσελίδα αλλά και στην είσοδο του φαραγγιού, αναφέροντας το είδος του κινδύνου (πχ κατολίσθησης, ολισθηρότητας, λιθόπτωσης). Χρήσιμο είναι επίσης να αναφέρονται τυχόν αλλαγές στο πεδίο ή πρόβλημα στις υποδομές και η πρόγνωση του καιρού, αλλά αυτό προϋποθέτει, η ιστοσελίδα να είναι δυναμική και να υπάρχει επικαιροποίηση. Επιπλέον, δεδομένου του ότι πρόκειται για εξαιρετικά δημοφιλή-πολυσύχναστο προορισμό και μάλιστα του ότι εισπράττεται εισιτήριο, θα έπρεπε να υπάρχει δυνατότητα άμεσης αντιμετώπισης συμβάντων, από απλές πρώτες βοήθειες (πχ αντιμετώπιση θερμοπληξίας) μέχρι και σταθεροποίηση ενός σοβαρά τραυματία προκειμένου να μεταφερθεί με ασφάλεια.

Τελειώνοντας, αναφέρουμε κάποια έργα και προϋπολογισμούς που αναρτήθηκαν στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ και αφορούν την περιοχή.

– Στις 7/12, εγκρίθηκε προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΟΦΥΠΕΚΑ και Δήμου Σφακίων για την αποκατάσταση και διαμόρφωση δύο μονοπατιών εντός της Αγίας Ρουμέλης και την πρόσβασή ΑΜΕΑ μέχρι την αρχή του φαραγγιού. Ο Οργανισμός αναλαμβάνει την πλήρη χρηματοδότηση του έργου με προϋπολογισμό 319.389,28 ευρώ και μια διαδρομή, της οποίας το συνολικό μήκος είναι κάτι λιγότερο από 3 χιλιόμετρα.

– Στις 12/12 αναρτήθηκε στο διαδίκτυο η έγκριση χορήγησης ταμειακής διαχειριστικής διευκόλυνσης από το ΕΛΚΕ, συνολικού ποσού 15.000,00 € με σκοπό την κάλυψη δαπανών που απαιτούνται για την απρόσκοπτη υλοποίησή του έργου ‘’Διαχείριση κατολισθητικού κινδύνου και προτάσεις μείωσης διακινδύνευσης σε κρίσιμες θέσεις κατά μήκος του Φαραγγιού της Σαμαριάς’’, στα πλαίσια της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΟΦΥΠΕΚΑ και ΕΚΠΑ, συνολικού ποσού 68.200 ευρώ, που είχε αναρτηθεί στις 25/9.

– Στις 18/8, εγκρίθηκε ποσό 34.720 ευρώ, για την υπηρεσία συντήρησης, σήμανσης και ενίσχυσης ασφαλείας μονοπατιού στο Φαράγγι της Αράδαινας. Στις 4/9 δημοσιεύτηκε η ανάθεση της υπηρεσίας σε ΚΟΙΝΣΕΠ και η σύμβαση λήγει στις 20/12. Πρόκειται για ένα από τα πιο βαθιά και απότομα της Κρήτης, εκτείνεται σε μήκος περίπου 15 χλμ. και θεωρείται μια από τις πιο εντυπωσιακές φυσικές διαδρομές του νησιού.

• Γεωπόνος, MSc Περιβαλλοντολόγος